De wereld kan een stressvolle plek zijn: familie, relaties, gezondheid, werk, onderwijs, politiek en financiën zijn slechts enkele van de meest voorkomende die ons 's nachts wakker kunnen houden. Langdurige stress is schadelijk voor ons lichaam, met name voor onze bijnieren, die onze hormonen reguleren. Gelukkig bestaan er planten en kruiden uit de natuur die in de oosterse geneeswijze al eeuwen worden ingezet voor hormoonbalans; adaptogenen. Ontdek in dit artikel wat adaptogenen zijn, hoe ze werken en welke adaptogenen het beste zijn om je stress hormonen weer in balans te krijgen!
Wat zijn adaptogenen?
Adaptogenen zijn planten en kruiden die de (hormoon)balans in je lichaam herstellen en op die manier fysieke en geestelijke stressreacties kunnen verminderen. Het Latijnse ‘adaptare’ betekent aanpassen, en dat is precies waar adaptogenen je bij ondersteunen. Ze helpen je lichaam zich aan te passen aan bepaalde stressoren, zodat alles weer meer in balans komt.
Adaptogenen reguleren de stressrespons van het lichaam veilig en effectief via hun versterkende werking op de bijnieren. Ze worden het best gebruikt voor chronische stress en/of angst in plaats van acute stress/angst en werken goed voor bijnieruitputting.
Voor een optimaal resultaat is het de bedoeling dat je ze dagelijks inneemt voor een maximale periode van 4 maanden. Na zo'n 5 dagen tussenstop kun je vervolgens weer beginnen met het nemen van een adaptogeen, dit om de effectiviteit op lichaam en geest optimaal te behouden. Ze zijn veilig voor vrijwel alle volwassenen (sommige adaptogenen planten en kruiden kunnen ook bij kinderen worden gebruikt). Bij zwangerschap, bepaalde medicijnen of een auto-immuunziekte; overleg dan eerst met je huisarts.
DE STRESS-HORMOONVERBINDING
Onze hormonen zijn de chemische boodschappers die essentieel zijn voor bijna elke lichaamsfunctie, van je metabolisme tot je humeur en je slaapcyclus. Hormonen beïnvloeden je lichaamstemperatuur, hartslag, humeur, eetlust, libido, groei en ontwikkeling, en meer. Er worden bijna 50 van deze chemische boodschappers geproduceerd door je endocriene klieren en voor een optimale gezondheid zouden ze moeten samenwerken in een complexe, perfect uitgebalanceerde routine.
De hormoonproductie fluctueert van nature tijdens je leven, zodat je kunt voldoen aan de behoeften van elke fase van je leven. Echter, hormonale schommelingen als gevolg van stress zijn een andere zaak. Chronische stress kan leiden tot hormonale onevenwichtigheden die je slaap, stemming, libido verstoren en bijdragen aan gewichtstoename, bijnieruitputting, brainfog en talloze chronische ziekten.
WAT IS BIJNIERUITPUTTING?
Wanneer je te lang onder stress moet functioneren, kan er een probleem ontstaan in de hormoonproductie. Onze bijnieren produceren een aantal hormonen, waarvan cortisol, ook wel het stress hormoon genoemd, er een is.
Cortisol is een functionele stof, we hebben het in de ochtend nodig om energiek uit bed te stappen en om adequaat te reageren als er gevaar dreigt. Kortdurende cortisol verhoging verbetert de hersenwerking, maar een langdurige verhoging heeft juist een negatief effect op de hersenen en het lichaam. De "fight or flight" modus staat te lang aan, waardoor het brein signaaltjes krijgt dat er constant potentieel gevaar op de loer ligt. Een van de meest voorkomende/zichtbare negatieve effecten hiervan is het toename van buik vet. Bij te lange blootstelling aan hoge cortisol levels slaat het lichaam vet op rondom de organen om deze te beschermen. Ook wordt voeding in deze staat omgezet in glucose (suiker). Dit zijn allemaal eeuwenoude overlevingsmechanismes van het lichaam.
Wanneer je structureel een te hoog cortisolniveau hebt kun je te maken krijgen met negatieve effecten:
Een structureel te hoog cortisolniveau in het lichaam wordt vaak gevolgd door cortisol-resistentie of een structureel laag cortisolniveau. Dit noemen we bijniervermoeidheid. Bijniervermoeidheid is een aandoening die gepaard gaat met een verscheidenheid aan symptomen, waaronder vermoeidheid, een licht gevoel in het hoofd, pijn in het lichaam en lage bloeddruk. Wanneer je bijnieren niet goed kunnen werken, meestal door chronische fysieke en mentale stress, begin je de genoemde symptomen te ervaren. De voelbare gevolgen van stress uiten zich in eerste instantie in een verslaving aan nog meer stressprikkels omdat deze een energieboost geven. Naderhand raakt de energie uitgeput, vermindert de drive en verhoogt de vermoeidheid. Uiteindelijk is een bijnieruitputting het resultaat.
soorten adaptogenen;
↠ Ashwagandha
Ashwagandha is misschien wel dé bekendste adaptogeen en ook mijn persoonlijke favoriet. Ashwagandha wordt ook wel ‘koninklijk kruid’ genoemd. Deze adaptogeen helpt je lichaam om zich aan te passen aan stresssituaties door het reguleren van de cortisolproductie, kalmeert je geest, verbetert je slaap, verhoogt het energieniveau en bevordert je gemoedstoestand.
Ashwagandha helpt bij het in balans brengen van hormonen die bijdragen aan angst en helpt ook om ontspanning op te wekken en slaap te bevorderen. Een aantal studies ondersteunen de effectiviteit van het kruid als een natuurlijke remedie tegen angst. In 2012 bleek uit een onderzoek dat patiënten met de diagnose angststoornis significant minder angst hadden dan voorheen en 28% lagere cortisolspiegels vertoonden bij het gebruik van Ashwagandha in tegenstelling tot een placebo.
↠ Heilige basilicum/tulsi
Heilige Basilicum, ook bekend als tulsi, is een ander adaptogeen dat vaak samen met ashwagandha wordt gebruikt. Deze combinatie is vaak nuttig voor mensen met door angst gerelateerde slaapstoornissen. Ook heeft heilige basilicum een goed ontspannende werking voor het spijsverteringsstelsel. Heilige basilicum verlaagt stress, ondersteunt het hart en de optimale gezondheid door de antioxidanten werking.
↠ Maca
Macawortel is uniek omdat het zowel een adaptogeen als een superfood is. Maca, gekweekt in het Andesgebergte, is een knolgewas. Maca is rijk aan eiwitten, vezels, calcium, magnesium en aminozuren zoals glycine en arginine. Deze wortel wordt al honderden jaren als medicijn gebruikt om het libido, de vruchtbaarheid en de stemming te ondersteunen en het lichaam te helpen om te gaan met symptomen van bijnieruitputting.
Als adaptogeen helpt maca de hormoonproductie te ondersteunen wanneer je lichaam te weinig hormonen aanmaakt. Maca helpt ook om de hormoonproductie in balans te houden wanneer je lichaam te veel hormonen aanmaakt. Bij langdurig gebruik kan maca de functie van de hypothalamus en hypofyse versterken om het evenwicht te herstellen en bijnieruitputting te verminderen.
↠ Rhodiola Rosea
Rhodiola Rosea (of rozenwortel) stimuleert bij vermoeidheid en kalmeert juist bij rusteloosheid. Het houdt de geest helder en geeft je meer focus. Als je stress hebt, reguleert het de hormonale reacties van het lichaam, onder andere door het verhogen van het gehalte dopamine en serotonine in de hersenen. Het is aangetoond dat het kruid gunstige eigenschappen heeft bij het verlichten van angstsymptomen. Rhodiola stimuleert kalmte en ontspanning en is ook een natuurlijke stressverlager. Rozenwortel is ook goed voor je spijsvertering.
↠ Reishi
Reishi (afkomstig van een paddenstoel) is een heel bijzonder en krachtig kruid dat je op meerdere vlakken kan ondersteunen. In de Chinese geneeskunde is het al duizenden jaren een van de belangrijkste kruiden vanwege de brede werking. Reishi kan je ondersteunen op psychisch en lichamelijk vlak. Het verbetert je immuunsysteem, kalmeert je zenuwstelsel, heeft een positieve werking op het hart en verbetert de doorbloeding. Handig om te weten: Reishi is een milde adaptogeen. Om de voordelen van deze adaptogeen optimaal te ervaren, moet je het dus langere tijd gebruiken.
↠ Lion's Mane
Lion’s mane is een krachtig adaptogeen kruid wat vooral op de hersenen inwerkt in combinatie met acetylcholine. Dit kruid wordt vaak ingezet bij mensen met hersenschade of mensen die langdurige stress hebben gehad, waardoor hun hersencellen beschadigt zijn. Lion’s mane kan helpen om deze hersencellen weer te herstellen en aan te maken. Lion's mane heeft een enorm positieve invloed op het zenuwstelsel. Het beschermt de zenuwbaan en helpt om prikkels te verwerken en verzachten. Hierdoor kun je helderder denken en stelt het je in staat om sneller beslissingen te maken.
Dankzij deze werking is lion’s mane een krachtig kruid om in te zetten voor mensen met hoogsensitiviteit (HSP) en mensen met een whiplash. Het resultaat is dat deze mensen beter met prikkels om kunnen gaan, minder gevoelig worden voor geluiden en beter hun grenzen kunnen bewaken. Lion's mane kun je inzetten bij o.a. vergeetachtigheid en het moeilijk kunnen onthouden van informatie, angst, na burn-out of langdurige stress, depressie, tintelende vingers, HSP en onrustige gevoelens.
Heb jij adaptogenen al eens geprobeerd? Zo ja; wat is dan jouw persoonlijke favoriet? En welke zou jij nog aan dit lijstje toevoegen?
Let me know in een reactie hieronder! =)