Heb je je wel eens afgevraagd welk stofje in ons hersenen verantwoordelijk is voor onze motivatie, focus en humeur/stemming? Het heeft alles te maken met het stofje dopamine. Dit gelukshormoon vormt het beloningssysteem in je hersenen en heeft een aantal hele belangrijke functies. In dit artikel vertel ik je meer over dopamine en zijn werking.
Wat is dopamine?
Dopamine is een stofje dat in de hersenen wordt geproduceerd en is een stof die hoort bij het beloningssysteem. Het is een neurotransmitter. Neurotransmitters zorgen ervoor dat zenuwen met elkaar kunnen communiceren en signalen naar elkaar kunnen versturen. Het is belangrijk voor bepaalde functies van het zenuwstelsel, zoals beweging, aandacht, stemming en motivatie. Ook is dopamine betrokken bij de beloning van gedrag (het ervaren van genot) en wordt daarom ook wel het 'gelukshormoon' of 'geluksstofje' genoemd.
Dopamine speelt ook een rol bij verschillende aandoeningen, van migraine en misselijkheid tot de ziekte van Parkinson, depressie en ADHD. Het stofje is daarnaast ook deels verantwoordelijk voor het reguleren van ademhaling, honger en eetlust.
Het beloningssysteem in de hersenen
Het gevoel van plezier is hoe een gezond brein gunstig gedrag identificeert en versterkt, zoals eten, gezelligheid en seks. Onze hersenen zijn "bedraad" om de kans te vergroten dat we plezierige activiteiten zullen herhalen. Hierbij staat de neurotransmitter dopamine centraal. Telkens wanneer het beloningscircuit wordt geactiveerd door een gezonde, plezierige ervaring, komt er een uitbarsting van dopamine-signalen dat er iets belangrijks gebeurt dat moet worden onthouden. Dit dopaminesignaal veroorzaakt veranderingen in de neurale connectiviteit die het gemakkelijker maken om de activiteit keer op keer te herhalen zonder erover na te denken, wat leidt tot de vorming van gewoonten.
Het beloningssysteem in de hersenen, ook wel bekend als het mesolimbisch circuit, bestaat uit een kleine groep hersenregio’s waarin hogere gehalten aan dopamine geproduceerd worden. Dit circuit is actief wanneer we prikkels ontvangen die ons genot brengen. Zelfs een simpele gedachten kan het dopamine circuit al activeren.
De rol van het beloningssysteem bij verslaving
Er zijn diverse redenen waarom mensen aan drugs beginnen. In de meeste gevallen is het argument dat het gebruik van drugs vaak een prettig gevoel veroorzaakt, of gevoelens van stress en emotionele pijn wegneemt/onderdrukt. Het gevoel van genot ontstaat doordat een specifiek netwerk van hersencellen, het beloningssysteem, geactiveerd wordt. Dit netwerk is eigenlijk een belangrijk onderdeel van een proces dat zorgt dat we in leven blijven. Het geeft ons een gevoel van genot en het motiveert ons om bijvoorbeeld te eten of te drinken als we honger of dorst hebben. En als een handeling ons een gevoel van genot bezorgt, zijn we geneigd om die handeling te herhalen.
Door het gebruik van drugs zoals cocaïne en heroïne wordt het beloningssysteem overspoeld met dopamine; de hoeveelheid dopamine is daarbij veel hoger dan bij bijvoorbeeld eten of sex. Bij nicotine is de hoeveelheid bijvoorbeeld twee keer hoger dan normaal, bij cocaïne zelfs vier keer zo hoog.
Dit geeft een buitengewoon sterk gevoel van genot, waardoor de hersenen zéér snel leren en onthouden dat dit een stof is die een extreem hoge "beloning" oplevert. Zo worden we geconditioneerd om weer op zoek te gaan naar deze stof, én naar signalen die duiden op de aanwezigheid ervan. Zo kunnen herstellende alcoholverslaafden een bijna onbedwingbare zucht krijgen naar alcohol als ze een wijnglas zien, zelfs als dat gevuld is met jus d’orange.
Ook zorgt het beloningssysteem ervoor dat de herinnering aan deze beloning opgeslagen wordt in ons geheugen, waardoor het brein na herhaaldelijk gebruik van de belonende stof nog zeer lange tijd het plezierige effect onthoudt – zelfs als iemand de stof al heel lang niet meer heeft gebruikt.
Wat zijn de symptomen van een dopamine tekort?
Dopamine is de neurotransmitter die mede verantwoordelijk is voor een gezonde assertiviteit, seksuele opwinding, een goed immuunsysteem en een goed werkende zenuwstelsel. Dopamine is een van de meest kwetsbare neurotransmitters. Het dopaminegehalte kan worden aangetast door stress en/of slaaptekort. Alcohol, cafeïne en suiker lijken de dopamine-activiteit in de hersenen te beïnvloeden. Mensen met een goede dopamine balans overdag zijn energetisch, snelle denkers, hebben snelle reflexen en weten wat ze willen. Dopamine is evenals cortisol, overdag hoog. Gezamenlijk hebben ze controle over ons leren, onze herinnering en tijdperceptie. Als het licht is, blijft dopamine in een gezonde situatie hoog en kunnen we leren, onthouden en herinneren.
Symptomen dopamine tekort:
- Vermoeid, de hele dag kunnen slapen
- Besluitenloosheid, arm aan initiatieven
- Anemie
- Bloedsuikerinstibaliteit
- Verminderde fysieke sterkte en activiteit
- Hoge bloeddruk
- Moeilijk gewicht verliezen of aankomen
- Schildklierontregeling
- Langzaam en slecht metabolisme
- Tremoren, trillend ooglid, trillende handen
- Spanning, onrust
- ADHD
- Somber gevoel, dingen negatief zien
- Drang naar zoet eten en drinken
- Een licht gevoel in je hoofd
- Emoties minder goed onder controle kunnen houden
- Diarree
- Minder zin in seks
- Gewrichtspijn
MOODMASTER™
MOODMASTER™ is wetenschappelijk ontwikkeld om de de stemming te verbeteren, stress en angst te verminderen en het gevoel van welzijn te versterken.
Symptomen dopamine overschot:
- Depressie
- Stemmingswisselingen
- Angst
- Hoofdpijn
- Impotentie
- Menopauze klachten
- Gewichtstoename
- Onvruchtbaarheid
- Moeite met slikken
- Obstipatie
Denk je dat je een dopamine tekort hebt? Lees hieronder tips om je dopaminegehalte op een natuurlijke manier op peil te houden!
Hoe houd je je dopaminespiegel op peil?
Er zijn veel verschillende manieren om zelf je dopaminespiegel op peil te houden. Hieronder volgen 8 tips waarmee je dit zelf kunt stimuleren:
1. Eet voeding met veel aminozuren
Dopamine wordt in het lichaam aangemaakt uit het aminozuur tyrosine. Dit aminozuur wordt weer aangemaakt door, fonyalanine. Als je voedsel eet dat rijk is aan deze aminozuren, stimuleer je de aanmaak van dopamine. Voorbeelden van dit voedsel zijn amandelen, avocado's, bananen, zuivel, peulvruchten, zaden, noten, mager rood vlees, kip, kalkoen, zeevruchten en tofu. Ook kan een maaltijd met veel eiwitten en weinig koolhydraten helpen de dopaminespiegel te verhogen.
2. Zorg dat je antioxidanten uit groente en fruit binnenkrijgt
Zorg ervoor dat je (meer) antioxidanten binnenkrijgt. Antioxidanten zorgen ervoor dat dopamine kan worden aangemaakt en niet door andere moleculen kan worden verhinderd. Veel soorten groente en fruit zijn rijk aan antioxidanten. Denk aan: bladgroenten, oranje groenten en fruit, asperges, broccoli, bietjes. Onder antioxidanten vallen ook de vitamine C en E. Het is dus ook belangrijk dat je deze vitaminen voldoende binnenkrijgt. Dit zijn een een aantal producten waar vitamine C en E veel in voorkomt:
- Vitamine C: paprika's, sinaasappels, aardbeien, bloemkool, spruitjes
- Vitamine E: noten, zonnebloempitten, bladgroenten, broccoli, wortelen
3. Zorg voor voldoende vitaminen en mineralen
Verder kunnen bepaalde co-enzymen helpen je dopaminespiegel te verhogen. Het gaat dan om foliumzuur, ijzer, magnesium, vitamine B3 en vitamine B6. Deze vitaminen zijn betrokken bij de opbouw van dopamine in het lichaam. De juiste voeding – zoals groente, fruit en rood vlees, eventueel aangevuld met voedingssupplementen, kan ervoor zorgen dat je voldoende vitaminen en mineralen binnenkrijgt.
Tip: van de afdeling fruit, bevatten bananen, appels en aardbeien de belangrijkste stoffen voor de productie van dopamine. |
Dopamine Brain Food™
De gepatenteerde ‘brain food-formule’ Dopamine van Natural Stacks bestaat uit een combinatie van ingrediënten die samen de essentiële voorlopers en cofactoren vormen voor de aanmaak van de neurotransmitter dopamine.
4. Vermijd bepaalde voeding
Vermijd ingrediënten die bij kunnen dragen aan een vermindering van de hersenfuncties. Dit zijn vaak bewerkte producten zoals: witte bloem, cholesterol, cafeïne, verzadigde vetten en suikers.
5. Zorg voor voldoende beweging
Zorg ervoor dat je elke dag voldoende beweegt. Sporten kan bijdragen aan de verhoging van de calciumwaarde in je bloed. Calcium kan dan weer de aanmaak en opname van dopamine in je hersenen stimuleren. Probeer dertig tot zestig minuten per dag te wandelen, zwemmen of joggen om de aanmaak van dopamine op gang te helpen.
Ook maak je tijdens het sporten het geluk stofje "endorfine" aan. Endorfines zijn neurotransmitters die beschouwd worden als "natuurlijke morfine" omdat ze een gelijkwaardig effect veroorzaken: een gelukzalig gevoel van welbehagen, soms extase, alsof je de hele wereld aankan. Misschien heb je wel eens een "runners high" ervaren tijdens het hardlopen? Dit heb je te danken aan de endorfine die doorheen je lichaam raast!
6. Zorg voor voldoende nachtrust
Slaap voldoende. Je hersenen verbruiken heel weinig dopamine terwijl je slaapt, dus met genoeg slaap hou je meer over voor de volgende dag. Probeer minstens 6-8 uur per nacht te slapen. Op het moment dat je moe wordt en je bent toch aan het werk, dan gaat alles even een paar versnellingen lager. Je lichaam maakt dan steeds meer een overweging tussen de benodigde energie voor een bepaalde actie en de beloning daarvoor in de vorm van dopamine. Het dopamineniveau is vaak al erg laag als je moe bent, dus zal het effect van een actie niet direct tot het gewenste resultaat leiden. Voel je je vermoeid? Bedenk dan dat vermoeidheid geen negatief gevoel is, maar een alarmsignaal van je lichaam. Door een daling van het dopaminepeil geeft je lichaam aan dat het goed is om even te rusten.
7. Seks en aanraking
Seksuele activiteit en aanrakingen verhogen de aanmaak van dopamine. Ook komt er een ander feel-good hormoon vrij, namelijk oxytocine. Door aanraking, knuffelen, vrijen, massage en zelfs oogcontact maak je oxytocine aan dat gevoelens van ontspanning, geluk en verbondenheid stimuleert. Oxytocine werkt ook als een neurotransmitter in de hersenen en is ook wel bekend als het knuffelhormoon, bindingshormoon en moeder-kind hormoon. Wanneer er oxytocine vrij komt zorgt dat voor een aangenaam en positief gevoel.
