Lichaamstaal lezen: wat vertelt je gezicht over jou?

Fronsen, glimlachen of je wenkbrauwen optrekken: al die kleine bewegingen zeggen niet alleen iets over je gemoedstoestand, maar ook over je persoonlijkheid. ‘Een gezicht kan nooit neutraal zijn.’

Denk even na over hoeveel een persoon kan overbrengen met alleen een gezichtsuitdrukking. Een glimlach kan wijzen op goedkeuring of geluk. Een frons kan wijzen op afkeuring of ongelukkigheid. In sommige gevallen kunnen onze gezichtsuitdrukkingen onze ware gevoelens over een bepaalde situatie onthullen. Terwijl je zegt dat je je goed voelt, kan de blik op je gezicht mensen anders vertellen.

Welke bewegingen maakt een gezicht zoal de hele dag?

Dat kan van alles zijn: wenkbrauwen of mond­hoeken die omhooggaan, het aanspannen van de onderste oogleden of – iets waarover je in de emotieliteratuur trouwens niets terugvindt – het verslappen daarvan, waardoor er wit onder de iris ontstaat. Uit een recent onderzoek blijkt dat iedereen een of meerdere van die bewegingen onbewust continu maakt, wel honderd keer in tien minuten. Of je nou thuis met de kat op schoot zit of met iemand in gesprek bent. Een gezicht kan dus nooit neutraal zijn.

Wat zegt dit over iemand?

Onderzoeker Gaiser van het INSA legt uit : “Die kleine bewegingen zeggen veel over iemands interactiebehoefte en zogeheten gedragstendensen. Iemand die de ogen openspert is bijvoorbeeld eerder geneigd tot actie over te gaan, terwijl iemand met aangespannen onderoogleden eerder een stap terugzet om informatie eerst goed te analyseren.”

Non-verbale communicatie is erg belangrijk in een gesprek. Mensen kunnen hun gezicht niet manipuleren, zeker niet in een interactie. Als je kunt inschatten wanneer iemand comfortabel is of niet, of welke behoefte aan interactie iemand heeft, kun je een gesprekspartner veel beter begrijpen.

Waarom maken we ook gezichtsbewegingen wanneer we alleen zijn?

“Ons gezicht is puur een interactieorgaan. Ben je alleen, dan communiceer je ook: je denkt bijvoorbeeld terug aan een gesprek, denkt aan een gesprek dat je nog gaat hebben of praat in gedachten met jezelf. Je bent nooit níet aan het communiceren.”

“Sommige mensen kraken zichzelf in gedachten altijd af: wat ben ik toch weer stom geweest. Daarbij fronsen ze en knijpen ze met de onderste oogleden. Dat wijst erop dat ze altijd beter willen presteren en behoefte hebben aan grip en controle over zichzelf. Hebben ze het gevoel dat te verliezen, dan zie je die bewegingen in hun gezicht.”

Iemand die met de ogen knijpt is dus zelfkritisch?

“Daar kan het aanspannen van de onderste oog­leden op wijzen, ja. Het kan ook betekenen dat iemand de kat uit de boom kijkt, iets goed wil analyseren voordat ie in actie komt, of informatie graag kloppend maakt zodat anderen het ook begrijpen. Door met de onderste oog­leden te knijpen, stel je je diafragma eigenlijk zo in dat je gevaar van veraf ziet aankomen, dat je risico’s dus van tevoren wilt inschatten. Een persoon die de ogen open­gesperd heeft, is juist alert op gevaar van dichtbij. Die is geneigd om dan direct in actie te komen en eventuele problemen gaandeweg wel op te lossen. Als je die diafragma’s niet op elkaar aansluit, kunnen communicatieproblemen ontstaan.”

Gezichtsuitdrukkingen

Gezichtsuitdrukkingen behoren tot de meest universele vormen van lichaamstaal. De uitdrukkingen die worden gebruikt om angst, woede, verdriet en geluk over te brengen, zijn over de hele wereld vergelijkbaar. 

Slechts een paar voorbeelden van emoties die via gezichtsuitdrukkingen kunnen worden uitgedrukt, zijn onder meer:

• Geluk
• Droevig/ongelukkig
• Woede
• Verrassing
• Walging
• Angst
• Verwarring
• Opwinding
• Verlangen
• Minachting

Het uitstralen van betrouwbaarheid & intelligentie

De uitdrukking op het gezicht van een persoon kan zelfs helpen bepalen of we vertrouwen of geloven wat de persoon zegt. Uit een onderzoek bleek dat de meest betrouwbare gezichtsuitdrukking een lichte opgetrokken wenkbrauw en een lichte glimlach was. Deze uitdrukking, suggereerden de onderzoekers, straalt zowel vriendelijkheid als vertrouwen uit. 

Onderzoek suggereert ook dat we onbewust oordelen over de intelligentie van mensen op basis van hun gezichten en uitdrukkingen. Uit een onderzoek bleek dat personen met een smaller gezicht en meer prominente neuzen eerder als intelligent werden beschouwd. Mensen met een lachende, blije uitdrukking werden ook als intelligenter beoordeeld dan mensen met een boze uitdrukking. 

De ogen

De ogen worden vaak de "vensters naar de ziel" genoemd, omdat ze veel kunnen onthullen over wat een persoon voelt of denkt. Als je een gesprek aangaat met iemand, is het observeren van oogbewegingen een natuurlijk en belangrijk onderdeel van het communicatieproces.

Enkele veelvoorkomende dingen die je misschien opvalt:  

• maakt iemand direct oogcontact is of wenden ze hun blik af
• hoeveel iemand knippert met zijn ogen 
• of dat hun pupillen verwijd zijn

Wat zegt de blik van je ogen?

Wanneer een persoon rechtstreeks in je ogen kijkt tijdens een gesprek, geeft dit aan dat ze geïnteresseerd zijn en aandacht schenken aan wat je zegt. Langdurig oogcontact kan echter bedreigend aanvoelen.

Aan de andere kant kan het verbreken van oogcontact en vaak wegkijken erop wijzen dat: 

• de persoon afgeleid is 
• zich ongemakkelijk voelt
• probeert zijn of haar echte gevoelens te verbergen

Wat zegt het knipperen van je ogen? 

Knipperen is natuurlijk, maar je moet er ook op letten of iemand te veel of te weinig knippert. Mensen knipperen vaak sneller als ze zich verdrietig of ongemakkelijk voelen. Af en toe of langzaam knipperen met de ogen kan erop wijzen dat een persoon opzettelijk zijn of haar oogbewegingen probeert te beheersen. 

Een pokerspeler kan bijvoorbeeld minder vaak met zijn of haar ogen knipperen omdat hij/zij met opzet niet opgewonden wil lijken over de kaart die hij heeft gekregen.

Wat zegt je pupilgrootte?

De pupilgrootte kan een heel subtiel non-verbaal communicatiesignaal zijn. Terwijl lichtniveaus in de omgeving de pupilverwijding regelen, kunnen emoties soms ook kleine veranderingen in de pupilgrootte veroorzaken.

De menselijke pupillen verwijden bij diep nadenken, intense emoties of opgewonden "arousel" en interesse.

De mond

Monduitdrukkingen en bewegingen kunnen ook essentieel zijn bij het lezen van lichaamstaal. 

• Lip bijten. Mensen bijten soms op hun lippen als ze bezorgd, angstig of gestrest zijn.
• De mond bedekken. Wanneer mensen een emotionele reactie willen verbergen, kunnen ze hun mond bedekken. Gebruik je je handen als een barrière tussen je gezicht en de persoon met wie je praat dan straalt dit onbewust nervositeit en introversie uit.
• Omhoog of omlaag gedraaid. Kleine veranderingen in de mond kunnen ook subtiele indicatoren zijn van wat een persoon voelt. Wanneer de mond iets omhoog staat, kan dit betekenen dat de persoon zich gelukkig of optimistisch voelt. Aan de andere kant kan een enigszins naar beneden gedraaide mond een teken zijn van verdriet of afkeuring.
• Samengeknepen lippen. Het aanspannen van de lippen kan een teken zijn van afkeer, afkeuring of wantrouwen.